Trips Nedir
Trips Nedir?
Trips, saçak kanatlılar (Thysanoptera) denen böcek takımından eklembacaklıların ortak adıdır.
Küçük ve ince yapılı olduklarından göze çarpmayan, tarıma zararlı ya da yararlı 5000 türden oluşan, kirpik ya da saçaklı kanatlarıyla tanınan böceklerdir. Sarımsı kahverengi, kırmızı ya da siyah renklidirler. Oldukça kuvvetli sklerotize olmalarına karşın, hareket yetenekleri yüksektir. Çoğu döllenmesiz çoğalır (partenogenez).
Morfoloji
Sarımsı-kahverenkli, siyah; ince-uzun; 0.5–10 mm boyunda; baş prognathous-hypognathous tipte ve kare şeklinde; bileşik gözler belirgin; 3 tane nokta göz (ocelli) kanatlı olanlarda bulunur; duyargalar tespih biçimli ve 4-9 segmentli; ağız yapısı emici tipte ve asimetriktir: Dudaklar (labrum ve labium) konik şekilli, kısa bir rostrumoluşturur; sol mandibula ve maxilla styletlerini içerir; sağ mandibula embriyo döneminde yok olmuştur.
Prothorax iri ve serbest; meso-metathorax kaynaşmış; bacaklar benzer yapılışta, koşucu-yürüyücü tipte; ayaklar (tarsus) 1-2 segmentli veya segmentsiz; 1-2 tırnaklı; ucunda hemolenf basıncıyla şişebilen bir yapışma baloncuğu bulunur. En düz yüzeylere dahi etkin bir şekilde tutundukları bu baloncuklardan dolayı "kabarcık ayaklılar” ya da "keseli böcekler” adını da alırlar. Baloncuklar, birçok böcekte de olan, tırnaklar arasından aerolium denen tek yapılı oluşumdan başka bir şey değildir.
Tubulifera alt takımında abdomen sonu dişilerde narin ve içeri çekilebilir durumdadır; ovipositor bulunmaz; Terebrentia alt takımında ise kuvvetli yapılışlı, testere benzeri bir ovipositor vardır. Erkeklerde dış eşey organları her iki alttakımda da iyi gelişmiştir.
Kanatlı ya da kanatsız olabilirler. Kanatlar, dar ve uzun olup saçak ya da kirpik şeklinde kıllarla çevrilmiştir. Takım adı da (< Yun. thysanos saçak + peteron kanat) buradan kaynaklanır. Kanat saçakları uçma etkinliğini büyük ölçüde artırır. Kanatlar dinlenme esnasında abdomen üzerine düz olarak yatırılır ancak katlanamaz. Kanatlar, damarsız veya 1-2 damarlıdır.
Alt takım : Terebrantia : Ön bacakların tarsusu 2 segmentlidir. 10. abdomen segmenti konik ve çok defa uçta boyuna yarıktır. Ovopositor vardır. Erkeklerin abdomen ucu geniş olarak yuvarlaktır. Erkek eşey organlaı karmaşık yapılıdır. Karın plakasında bezli alan vardır. Kanatlar genelde mevcut, ön kanatlar daha geniş; normal olarak iyi gelişmiş en az bir tane uzunluğuna damar kanat ucuna kadar uzanır.
- Adiheterothripidae
- Aeolothripidae : Çoğu predatör; birkaçı fitofagdır. Kanatlar geniş; kaideden uca uzanan 2 damar ile çok sayıda enine damarlı. Koyu renkli; kanatları bantlı-beneklidir.
SEBZELERDE THRİPSLER
Tütün thripsi (Thrips tabaci) Çiçek thripsi (Frankliniella occidentalis) Tanımı ve Yaşayışı
• Ergini yaklaşık 2 mm boyunda açık sarı veya sarımsı esmer renkli ve çok hareketlidir.
• Ergin ve larvalar yaprakların alt yüzünde birlikte bulunurlar.
• Sıcak ve ılıman bölgelerde konukçu bitki buldukları sürece üremelerine devam ederler.
• Yılda 3-6, en fazla 15 döl verirler. Zarar Şekli
• Ergin ve larvalar bitkilerin yaprak, sap ve meyvelerinde bitki özsuyu ile beslenirler.
• Beslendiği yapraklar bir süre sonra beyazımsı veya gümüşi lekeler oluştururlar.
• Önemli virüs hastalıklarının taşıyıcılığını yapmaktadırlar. Zararlı Olduğu Bitkiler
• Soğan, hıyar, pırasa, sarımsak, domates, kabak, kavun, karpuz, fasulye, patlıcan, ıspanak, bezelye, yerelması ve patateste zarar yaparlar. Mücadele Yöntemleri Kültürel Önlemler
• Zararlı ile bulaşık bitki artıkları imha edilmelidir. • Toprak işlemesi ve yabancıot mücadelesi yapılmalıdır.
• Seralarda küçük delikli tül ile havalandırma açıklıkları kapatılmalıdır.
Kimyasal Mücadele
• Küçük yapraklı bitkilerde bitki başına 10 thrips ergin+larva, büyük yapraklı bitkilerde bitki başına 20 thrips ergin+larva veya bir çiçekte 5 thrips olduğunda mücadele yapılır.
Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları Etkili madde adı ve oranı Formülasyonu Doz Son ilaçlama ile Hasat arasındaki
Dekara süre (gün) 100 l suya Azadirachtin A 40 g/l EC 125 ml
(Hıyarda çiçek tripsi (sera) 3 Spinosad SC 480 g/l SC 20 ml(Biber Sera) 3 Spinosad SC 240 g/l SC 40 ml
(bibersera-çiçek tripsi) 3 Formetanate 500 g/kg WP 100 g 3 %7,16 Beauveria bassiana ATCC 74040 Irkı
(Min.2.3×10 7 cfu/ml) 150 ml(Sera) – Pirimicarb, % 50 WP 50 g 7 Deltamethrin, 25 g/l EC 50 ml 3